Tel:

Fax:

Email:

www.hayatiboskut.com.tr

Celal Bayar Üniversitesi

Tübitak

Y.Ö.K

ÖSYM

Resmi Gazete

İletisim

Ana Sayfa

Hakkımızda

Tüm Programlar

Makaleler

Copyright ©  Tüm hakları saklıdır. Kodlama ve Tasarım Öğretim Görevlisi: Hayati BOŞKUT

 İletişim | Üniversite Web Adresleri

1.3.6 Avagadro Kuralı ve Mol Kavramı 

          1811 yılında Amadeo Avagadro gazların temel yapı ünitesinin başka ifade ile; o gazın özelliğini taşıyan en küçük birimin atom değil atom grupları olabileceğini öne sürerek gaz reaksiyonlarındaki bu yanlış yorumlardan kaynaklanan çelişkiyi açıklayabilmiştir. 
         Avagadro’ya göre; gazlar basit yollarla bölünemeyen atom gruplarından oluşmaktadır ve reaksiyonlarda bu grupların diziliş ve bağlanma şekilleri (Dalton atom teorisinin üçüncü hipotezinde öngörüldüğü gibi) değişmektedir. Avagadro’nun açıklaması bütün maddelerin temel yapı taşının atom olduğu gerçeğini değiştirmez. Sadece bir kısım maddelerin molekül denilen yapı birimlerinden meydana geldiğini anlatır. 
         Avagadro Gay-Lussac’ın sabit hacim oranları yasasını baz alarak; 

“Madem ki gazlar basit hacim oranlarında birleşiyorlar, o halde bütün gazların eşit hacimlerinde aynı sayıda molekül olmalıdır.”

hipotezini önermiştir. Bu daha sonraki yıllarda belirlenen Avagadro Sayısı olan 6,023.1023 büyüklüğünün anlatımıdır ve Avagadro Kuralı olarak bilinir.

1.3.7 Mol Kavramı 
          Avagadro sayısı ile karakterize edilen standart büyüklük, madde miktarını belirtmede temel olmuştur. Bu sayının katları ve kesirleri mol, mol-g ve atom-g kavramları kullanılarak gösterilir.

 Atom-g, temel yapı ünitesi atom olan maddeler -bakır, demir, kalsiyum, sodyum vb.- için,

 mol-g ise temel yapı ünitesi molekül olanlar için -su, şeker, sülfat asidi, karbondioksit, alkol vb.- kullanılır.

Mol kavramı geneldir, her tür saf element ve bileşiğin miktarını belirtmede yararlanılabilir. Mol bir temel büyüklük olarak; 1960 yılında toplanan uluslararası Ölçüler ve Tartılar Konferansı’nda kabul edilen ve SI (System International) adı ile bilinen yeni birim sisteminde yer alır.
             Bu açıklama; Dalton Atom Teorisi’nin yetersiz yanını ortaya çıkarmış ve N2, O2, H2, CO, CO2 gibi çok atomlu gazların özelliklerinin daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. Bu hipotez deneysel sonuçlara dayanmaz; ancak Dalton Atom Teorisi ile açıklanamayan gaz reaksiyonlarının açıklanmasını sağlamıştır. Daha sonra Gazların Kinetik Teorisi geliştirildiğinde, bu hipotez de deneysel olarak ispatlanmıştır.

1.4 Ölçme ve Ölçü Büyüklükleri 

          Bu bölüm altında şu alt başlıkları inceleyeceksiniz.

 Ölçme ve Birim Sistemleri

 Birim Sistemleri

 SI Birimler Sistemi

 SI Birim Çarpanları 
1.4.1 Ölçme ve Birim Sistemleri 
                Sonuçları değerlendirilebilir denemeleri yapabilmek, ölçme ile mümkündür. Ölçme, genel anlamda seçilen standart büyüklüğü, bir başka büyüklük ile mukayese etmektir. Standart büyüklük metre alındığında, ölçülecek bir mesafe için 12 metre denmesi ile; söz konusu uzunlukta 12 adet standart büyüklüğün olduğu anlatılmak istenir. Şüphesiz seçilen standart büyüklüklerin değişmez değerler alması en önemli özelliktir. Bilimsel çalışmaların anlatılması ve anlaşılması, ölçmede kullanılan birim büyüklüklerin herkes tarafından kabul edilebilir olduğu durumlarda mümkündür.Deneysel verilerin kolay ve sağlıklı değerlendirilmesi için, temel ve türetilmiş büyüklüklerin bir disiplin içinde kullanılması önemli faydalar sağlar. Özellikle eğitimde ve bilimsel iletişimde bu bir gereklilik halini alır.

 1.4.3 SI Birimler Sistemi

             1960 yılında toplanan uluslararası Ölçüler ve Tartılar Konferansı’nda SI (System International) adı ile bilinen yeni birim sistemi benimsenmiş ve kullanımın yaygınlaşması için tavsiye kararı alınmıştır. Bilimsel ve teknolojik çalışmalarda tek birim sisteminin kullanılması ile elde edilecek birliğin ve düzenliliğin yararı açıktır. Kimyacıların çok kullandığı bir birim olan kalorinin (SI sisteminde enerji birimi joule’dür) kullanılması, Tartılar ve Ölçüler Genel Konferansı tarafından istenmemektedir. Fakat, günümüze kadar bütün termodinamik değerler kalori (veya kilokalori) cinsinden verildiğinden her iki birimi de kullanma alışkanlığını edinmek gerekir. Diğer taraftan, litre (L = 1 dm3), Angström (1A = 10-10= 100 ppm) ve atmosfer, özellikle kimyacıların çok sık kullandıkları diğer birimler olup, SI birimleri ile beraber kullanılacakları belirtilmiştir. Keza, sıcaklık dereceleri de resmi Kelvin ölçeğinde K ile verildiği gibi Celsius ölçeğinde 0C ile de ( T/K = t/ 0C +273,15) ölçülmektedir. Bunlardan CGS sistemi temel bilim dallarında daha yaygın kullanılır. EES (English Enternational System) birimleri sınırlı kullanılmakla birlikte bazı alanlarda bazı büyüklükleri yerleşmiştir ve halk diline kadar indirgenmiştir. Örneğin, buzdolabı hacim ölçüsü ayak (cubicfeet) boru çapı ölçüsü parmak (inch) gibi.
1.4.4 SI Birim Çarpanları

          SI birim çarpanlarını aşağıdaki tabloda görmektesiniz.

SI Birimler Sisteminin Temel Büyüklükleri

Bölüm Özeti

Bu bölümde şu kavramları öğrendik.

 Madde ve enerji hakkındaki bilgileri

 Element, bileşik ve karışımları ayırt etmeyi

 Karışımların ayrılmasında kullanılan genel ayırma yöntemleri

 Temel kimya yasalarının madde bilgisine getirdiği yenilikleri

Standart ölçü büyüklüklerini sayabileceksiniz.

1.4.2 Birim Sistemleri 
            Temel bilimler ve mühendislik uygulamalarında tercih edilen başlıca üç birim sistemi (CGS, MKSA ve EES) ortaya çıkmıştır. İngiliz ve bağlı devletleri tarafından kabul edilen ölçü birim sistemi olan EES ile daha genel olan CGS birim sistemlerinin karşılaştırılması tabloda verildiği gibidir.