Genel kimya I-II

C4H10 Bütandan türeyen kökler:

Bütanın n-Bütan ve izobütan olmak üzere iki izomeri olduğunu görmüştük. Her ikisinden de kökler türer:

       1. izomer olan CH3CH2CH2CH3 n-Bütanda iki farklı Hidrojen takımı vardır. Molekülün ucundaki karbon atomlarında bulunan 6 Hidrojen ve ortadaki 2 karbonda bulunan 4 Hidrojen. O halde 2 kök türer. n-Bütil ve sec-Bütil kökleri.

         n- Bütil kökü:

CH3CH2CH2CH2- veya n-C4H9-

örnekler: CH3CH2CH2CH2-OH n-Bütil alkol; n-C4H9- Br n-Bütil bromür

sec-Bütil kökü:

2. izomer olan İzobütanda, moleküle göre iki farklı Hidrojen takımı vardır: Üç CH3 gurubunun ucundaki 9 Hidrojen birbirinin aynıdır, birinin ayrılmasıyla izo-Bütil kökü türer. Merkezi karbon atomundaki tek Hidrojen atomu ötekilerden farklıdır, ayrılmasıyla tersiyer bütil kökü (tert-bütil veya t- Bütil) türer.

İzo-Bütil Kökünün yazılışları:

Tersiyer bütil (tert-Bütil veya t-Bütil) kökü:

C5H12 Pentandan meydana gelen kökler:

3 pentan izomeri olduğunu daha önce görmüştük: n-Pentan, izopentan ve neopentan. N-pentanda 3, izopentanda 4 ve neopentanda 1 olmak üzere toplam 8 farklı Hidrojen atomu vardır. Bunların hepsinden kök türetilebilir. Ancak, bunlardan adı olanlar aşağıda verilecektir.n-Pentandan meydana gelen köklerden adı olanlar: n-Pentil (veya n-Amil) ve sec-Pentil (veya sec-Amil) kökleridir. n-Pentil (veya n-Amil) kökü:

CH3CH2 CH2 CH2 CH2- veya CH3(CH2)3CH2- veya n-C5H11-

Örnekler:

İzopentandan, adı olan iki kök türer: İzopentil (veya izoamil) ve tert-pentil (veya tert-amil) kökleri.

İzopentil (veya izoamil) kökü:

Tertamil (tert-pentil) kökü:

Neopentandan bir tek kök türer:

Neopentil

Köklerde, sec-, izo- ve neo- adlarını genelleştirebiliriz. İkinci karbondan bir H çıkmışsa, bu sec- bir köktür; izo dallanması olan bir hidrokarbonun en ucundan bir H çıkmışsa, izo- kökü neo- dallanması olan bir hidrokarbonun en ucundaki karbondan çıkmışsa, neo- kökü oluşur:

Soru: Buna göre; hekzan, heptan, oktan, nonan ve dekandan türeyen sec-, izo ve neo- kökleri yazınız ve adlandırınız.Not: Dekandan meydana gelen köklerin genel adı "dekil " değil "desil"dir.Örneğin, n-Desil, izodesil sec-desil.

Alkenlerden meydana gelen kökler:

 Etilenden bir Hidrojen çıkmasıyla vinil kökü meydana gelir:

CH2=CH2 etilen , kök: CH2=CH- vinil Örnek: CH2=CH-Cl vinilklorür.

Propilendeki 3 karbonda bulunan Hidrojenler farklıdır ve bunların ayrılmasıyla 3 farklı kök meydana gelir: Allil, propenil ve izopropenil kökleri:

CH2=CH-CH3 meydana gelen kökler: CH2=CH-CH2- allil kökü

Propilenden meydana gelen kökler:

2-Bütenden adı olan bir kök türer

Krotil kökü

Alkinlerden asetilenin bir Hidrojeninin ayrılmasıyla meydana gelen kökün adı yine asetilendir (asetil değildir, çünkü asetil başka bir kökün adıdır).

CH=CH asetilen, H-C=C- asetilen kökü örnek CH=C-Cl Asetilen klorür

Metil asetilenin CH3 grubundan bir Hidrojen ayrılmasıyla propargil kökü meydana gelir:

Tek halkalı aromatik hidrokarbonlardan sadece benzen ve toluenden meydana gelen kökleri göreceğiz.

Benzenden meydana gelen kök fenildir:

Toluenin halkaya bağlı CH3 grubunun hidrojenlerinin ayrılmasıyla benzil, benzal, benzo-tri kökleri meydana gelir:

Toluenin halkadaki Hidrojenlerinin ayrılmasıyla yine 3 kök meydana gelir: o-tolil , m-tolil ve p-tolil kökleri: